Veel van DAAD’s geschiedenis is niet zomaar meer bekend bij de jongste collega’s. Maar om te weten waar je naar toe wil, moet je ook weten waar je vandaan komt. Daarom zijn we dit voorjaar op excursie geweest in de stad #Groningen en de hoogtepunten uit 25 jaar DAAD (oude projecten, restauratieprojecten en nieuwbouw) aan het hele team te presenteren.
Deze week: Restauratie Projecten
Het is de klim zeker waard; vanaf de Aa-toren heb je een geweldig uitzicht over de stad. Een beetje buiten adem, maar niettemin zeer geboeid luisteren we naar onze collega’s van het voormalig bureau O.V.T. (in 2020 door DAAD voortgezet). Als restauratie-experts hebben zij de sleutel tot enkele van de mooiste monumenten van de stad Groningen.
Pelstergasthuis
Welke problemen kom je tegen als je een eeuwenoud gebouw restaureert? “Gebreken aan het metselwerk zien we veel”, vertelt projectleider Erwin van der Veen. “Maar houtconstructies die aangetast zijn door insecten of lood- en koperwerken bekledingen die verroest zijn door inwatering komt ook veel voor.”
En daarnaast zijn met name de eeuwenoude monumenten kwetsbaar voor aardbevingsschade. Zo ook het ruim 750 jaar oude Pelstergasthuis dat in de 13e eeuw werd gebouwd als ziekenzaal met kapel. Sinds de 17e eeuw dient het complex ter huisvesting en verzorging van ouderen. Hier gaat het om scheuren in het stuc- en metselwerk, in combinatie met verroest ijzerwerk. “Als je te lang wacht met het repareren”, aldus Erwin, “is een dergelijk oud gebouw vaak niet meer te redden”.
Het proces
Bij de start van een restauratie-project wordt ‘de patiënt’ eerst opengehaald, vertelt Erwin. “En dan gaan we op zoek naar de werkelijke oorzaak van de aantasting.” Niet in alle gevallen is dat namelijk direct duidelijk. Bij metselwerk is het herstel relatief eenvoudig; slechte stenen er uit, hergebruikte stenen erin. “Maar binnen in de kerk moest er eerst een uitgebreid kleurenonderzoek worden gedaan, voordat we het schilderwerk konden restaureren.”
Oude gebouwen vergelijkt Erwin grappend wel met oude hartpatiënten. “Met deze patiënten moet je net zo voorzichtig omgaan, maar tegelijkertijd moet je wel nuchter en praktisch blijven”, legt Erwin uit. “Zo kun je wel van alles bedenken, maar een vakman moet het wel kunnen uitvoeren.”
OVT
Naast de planvorming verzorgen Erwin en zijn collega’s naast vergunningen en subsidies ook het toezicht en de directievoering in de uitvoeringsfase. Met vele jaren ervaring en kennis in huis, is Wim Barneveld’s OVT gegroeid tot een bureau dat opdrachtgevers in het gehele proces ontzorgt. “Uiteindelijk is elk project maatwerk”, aldus Erwin, “maar met je boerenverstand kom je meestal best ver.”
Een van de langst lopende projecten van OVT is de Martinikerk. Al sinds de jaren zeventig is het bureau betrokken bij het onderhoud en restauratie van deze oudste kerk van Groningen. Tijdens een rondgang over de indrukwekkende bakstenen gewelven vertelt Erwin dat hun taak er met name uit bestaat het gebouw wind- en waterdicht te houden. “Zolang gevels, daken en goten in goede staat blijven, kan de oudste kerk van Groningen nog heel lang mee.”
Wil jij ook een kijkje nemen in een van de Groninger monumenten? Op de website van de Martinikerk kun je een rondleiding boeken over de kapconstructie. Hier vind je meer informatie over het gebouw zelf.
Oude Projecten
Aan het Zuiderdiep stonden we stil bij een van onze eerste projecten, ‘het Torentje’. In opdracht van Hannah Versteegh en Wouter Hoogland maakten we het ontwerp voor hun nieuwe woon-werkhuis aan het Gedempte Zuiderdiep. Over een periode van ca. 7 jaar werd het plan, in samenwerking met bouwers en opdrachtgever en ‘meester van het werk’ Wouter uitgevoerd, waarbij de inbreng van allen die meewerkten hielpen om het verhaal van het torentje te versterken.
Schuilend onder de portico van Adolfo Natalini bekeken we het Goudkantoortje, waarvoor DAAD het restauratieplan maakte. Door de toevoeging van een moderne raampartij sluit het 17e eeuwse gebouw goed aan bij het plein en het Waagstraatcomplex.
Even verderop, in de voormalige Rechtbank aan de Oude Boteringestraat, ontwierp DAAD een plan voor nieuwbouw en restauratie. Om het organisch gegroeide gebouw tot de Faculteit Theologie van de RuG te transformeren werd voor elk bouwdeel een passende oplossing bedacht. In het voormalig archiefgebouw (nu bibliotheek) schuifelden we (zachtjes!) langs lezende studenten. Het ensemble van stalen boekenkasten en vides vormen als het ware één groot boekmeubel die de bibliotheek een zeer intieme sfeer geeft.
Onlangs is het hele complex gerenoveerd, dit keer door onze restauratieafdeling.
