Architectuur uit het verleden kun je bijna lezen als een boek. De experts van onze Restauratie afdeling delen hun fascinatie en verhalen. Deel 1: Het Oude Gerechtshof in Groningen.
Groot onderhoud
Bindert Kloosterman werkt momenteel als directievoerder en toezichthouder aan het groot onderhoud van het voormalige Gerechtsgebouw in Groningen. Thans bevindt zich daar de Faculteit Theologie van de Rijksuniversiteit.
Wat fascineert jou aan dit gebouw?
“Wat ik erg mooi vind aan het complex, is haar historische diversiteit en de geschiedenis die het uitstraalt. Je kunt dit oude pand bijna lezen als een soort boek. Wat is bijvoorbeeld het verhaal van al die verschillende gezichten in de sluitstenen? Hoe langer je er naar kijkt, des te meer vragen roept het gebouw bij mij op. Bovendien laat het mij zien dat we als individuen maar voorbijgangers zijn in de geschiedenis en een taak hebben dit soort panden te bewaren voor het nageslacht.”
Frontons en zuilen
De voorgevel is indrukwekkend. In wat voor stijl is deze gebouwd?
“Die is opgetrokken in een Hollandse renaissancestijl. Griekse en Romeinse elementen zoals frontons en zuilen worden gebruikt ter versiering, zoals je bijvoorbeeld boven de entree ziet. Vanaf 1565 ongeveer passen de Nederlandse bouwmeesters die motieven aan hun eigen traditionele bouwwijze; dan krijg je die typische bakstenen gevels gemengd met lagen natuursteen zoals je hier zo mooi ziet. De trapgevel is verder rijk gedetailleerd, bijvoorbeeld met cordonlijsten en natuurlijk de kopjes in de sluitstenen van de ontlastingsbogen.”
Hoe ga je met materialen om als je een gebouw restaureert?
“Dit hangt van het materiaal af. Zo moet je zandsteen alleen onder lage druk reinigen, anders verwijder je de patinalaag van het zandsteen. Als je die verwijdert, zal het verval sneller intreden. En onherstelbare schade is juist wat wij níet willen. Door te reinigen onder zeer lage druk en met een zeer hoge temperatuur zullen algen en mossen afsterven en uiteindelijk loskomen van het zandsteen. Middels proefreiniging kun je de juiste wijze van reinigen vaststellen. Voorzichtigheid is dus in het hele proceserg belangrijk. Eenmaal beschadigd betekent namelijk meestal geen weg terug.”
Affiniteit met restauratie
Zijn er bepaalde elementen onmisbaar in een restauratie-werkplaats?
“In principe moet een machinale timmerwerkplaats al het benodigde gereedschap wel in huis hebben. Dit betekent onder meer een goede slijperij om de beitels van de frees van een juist profiel te voorzien. Meestal zijn oude profiel (beitels) niet standaard leverbaar en moet je ze dus zelf maken/kopiëren.
Daarnaast is voor mij het allerbelangrijkste dat een werkplaats timmerman affiniteit heeft met restauratie en een goede kennis en beheersing heeft van oude technieken en materialen. Dit is tegenwoordig best lastig, omdat er een maar een beperkte instroom is van nieuwe vaklieden.”
Wat is jouw visie op restauratie?
”Allereerst dat je zoveel mogelijk van het oude materiaal behoudt, in plaats van het vervangt. Neem bijvoorbeeld de eiken luiken van het Oude Gerechtsgebouw. Deze waren plaatselijk aangetast door houtrot, maar voor 95% nog gewoon goed. Vervang je bijvoorbeeld een hele klamp of scherf je de klamp aan ter plaatse van waar deze aangetast is? Ik ga voor aanscherven en wil juist zoveel mogelijk van de bestaande klamp behouden. Voor een restauratie (werkplaats) timmerman is dit vaak wel iets bewerkelijker en arbeidsintensiever maar het resultaat is dat je met gepaste terughoudendheid voor maximaal behoud gaat. En daar draait het juist om in de restauratie.”
Klik hier om meer Restauratie projecten te bekijken
Bekijk hier prachtige foto’s van het Oude Gerechtshof op de website van Rijksmonumenten
Locatie:
Faculteit Theologie
Oude Boteringestraat 36-38 Groningen
